ยกเลิกวัคซีนโปลิโอชนิดหยอด 

ต้นกำเนิดวัคซีนโปลิโอมี 2 ชนิด ก่อนถูกยกเลิกคือ

1. ชนิดหยอดรับประทาน เรียกว่า OPV เป็นวัคซีนเชื้อเป็นชนิดอ่อนฤทธิ์รวม 3 สายพันธุ์ คือ สายพันธุ์เซบิน 1 2 และ 3 และ
2. ชนิดฉีดเข้ากล้ามเนื้อเรียกว่า IPV เป็นวัคซีนแบบเชื้อตาย ซึ่งก่อนปี พ.ศ.2558 ประเทศไทยยังคงใช้วัคซีนชนิดหยอดรับประทานอยู่

จากการศีกษาข้อมูลสุขภาพไทยหลังได้รับวัคซีนเด็กพบว่า  เด็กที่ได้รับวัคซีนหยอดรับประทานจะเกิดผลข้างเคียงขึ้น 2 แบบ คือ เกิดอาการแบบโรคโปลิโอขึ้น แต่ไม่ทำให้เกิดการแพร่ระบาดต่อไปสู่ผู้อื่น ถือเป็นคนโชคร้ายเพราะกรณีนี้พบได้ 1 ในล้านคนที่ได้รับวัคซีน ต้องรักษาเหมือนคนป่วยโปลิโอตั้งแต่เด็ก ส่วนอาการข้างเคียงแบบที่สองนั้นรุนแรงกว่า เพราะนอกจากเกิดอาการแบบโปลิโอแล้วเชื้อโปลิโอยังเกิดการกลายพันธุ์ เป็นสาเหตุให้เกิดการระบาดในอดีตด้วย ซึ่งกรณีนี้ยังไม่ทราบว่าโอกาสเกิดขึ้นมากน้อยอย่างไร แต่พบว่ามักเกิดการกลายพันธุ์ในวัคซีนโปลิโอสายพันธุ์เซบิน 2 มากกว่า 90%
       
นพ.อภิชัย มงคล อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ให้ข้อมูลว่า องค์การอนามัยโลก (WHO) จึงมีแผนการปรับเปลี่ยนการให้วัคซีนแบบใหม่ เป็นการให้วัคซีนชนิดหยอดรับประทาน 2 สายพันธุ์ คือ สายพันธุ์เซบิน 1 และ 3 เรียกว่า bOPV ร่วมกับการให้วัคซีน IPV ชนิดฉีดในสายพันธุ์เซบิน 2 เพราะชนิดฉีดไม่ก่อให้เกิดการกลายพันธุ์ ทดแทนการให้วัคซีนเดิมรวม 3 สายพันธุ์ โดย WHO แนะนำให้ทุกประเทศใช้วัคซีน IPV ก่อนสิ้นปี 2558 และใน เม.ย. 2559 กำหนดให้โรงงานหยุดผลิตวัคซีนเดิมชนิดรวม 3 สายพันธุ์ ทุกประเทศจะทำลายวัคซีนเดิมที่เหลือ ซึ่งคาดว่าจะช่วยทำให้ทั่วโลกมีโอกาสบรรลุเป้าหมายปิดฉากสุดท้ายของการกวาดล้างโปลิโอได้มากขึ้น และลดการเกิดโรคโปลิโอที่เป็นผลข้างเคียงจากการได้รับวัคซีนชนิด 3 สายพันธุ์ได้ ขณะนี้หลายประเทศได้ตกลงและดำเนินการตามคำแนะนำของ WHO แล้ว

รู้จักวัคซีนโปลิโอชนิดฉีด

วัคซีนโปลิโอชนิดฉีดอยู่ในรูปของวัคซีนรวม โดยรวมอยู่กับวัคซีนคอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรน วัคซีนฮิบ และวัคซีนตับอักเสบบี รวมเป็น 4, 5 หรือ 6 ชนิดในเข็มเดียวกัน สามารถใช้ทดแทนวัคซีนโปลิโอชนิดหยอดได้ วัคซีนนี้มีข้อบ่งใช้ในเด็กที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่องหรือมีสมาชิกในครอบครัวเป็นโรคดังกล่าว

วัคซีนโปลิโอทั้งสองชนิดมีประสิทธิภาพสูง สำหรับชนิดหยอดจะสร้างภูมิคุ้มกันทั้งในกระแสเลือดและภูมิคุ้มกันที่เยื่อบุลำไส้ อันเป็นภูมิคุ้มกันเฉพาะที่ซึ่งจะช่วยป้องกันการติดเชื้อในลำไส้ไม่ให้รุกล้ำเข้าสู่ร่างกาย และขัดขวางเชื้อโปลิโอที่มีอยู่ตามธรรมชาติที่อาจรับเข้ามาโดยไม่ก่อให้เกิดโรค ส่วนภูมิคุ้มกันในกระแสเลือดจะสกัดกั้นไม่ให้ไวรัสที่ผ่านเข้าสู่กระแสเลือดเข้าสู่ระบบประสารท สำหรับวัคซีนชนิดฉีดมีประสิทธิภาพสูงในการสร้างภูมิคุ้มกันในกระแสเลือด แต่สร้างภูมิคุ้มกันเฉพาะที่ได้น้อย และสามารถลดอาการอัมพาตซึ่งเป็นผลข้างเคียงของวัคซีนชนิดหยอด

เรียบเรียงโดย : Mamaexpert Editorial Team